Nhân tiện Lục Tiểu Linh Đồng sang thăm Việt Nam, một sự kiện mà báo chí đăng vận chuyển mỗi ngày làm cho tôi hốt nhiên nhớ tới tác phẩm “Tây Du Ký” của Ngô Thừa Ân. Không cần nói nhiều ai cũng biết đến bộ phim nức tiếng này duyệt y thời cơ lề đường đài truyền hình danh thiếp tỉnh hay chiếu cho danh thiếp em học đâm lẫn người lớn xem.
Ở đây tôi không bàn đến tác phẩm điện ảnh, không bàn về tôn giáo, đặc biệt là không có ý xúc phạm tới đạo Phật. Tôi tiền phẩm bình phẩm luận theo quan điểm cá nhân dịp chủ nghĩa chủ nghĩa trên một chi tiết nhỏ của tác phẩm “Tây du ký” đồ sộ của Ngô Thừa Ân nếu quí vị nào chưa đọc mà đồng cân coi phim trên tivi cũng sẽ thấy.
Đó là việc đòi “hối lộ” của hai tôn giả A Nan và Ca diếp; khi thầy trò Đường Tam Tạng tớiTây Trúc thỉnh kinh, khi vô Tàng Kinh Các thì gặp hai ông ấy, hai ông có những lời nói gợi ý (nếu xem phim thì thấy đưa tay) ý nói phải bỏ ra một cái gì rồi mới lấy kinh. Lúc đó Tam Tạng lẫn Tề Thiên không hiểu nên lơ chuyện này. Thế là được lãnh kinh vô tự (tức là kinh không có chữ). Chắc có lẽ Phật Tổ hay danh thiếp chư Phật đều biết chuyện này, thành ra sau khi thầy trò Tam Tạng gánh kinh giả đi về thì Phật Di Lặc biến thành con chim bay theo gắp kinh giả đưa lên cao rồi thả xuống, thế là sự việc được bóc trần ra, thầy trò Đường Tăng quay trở lại Tàng Kinh Các.
Vẫn tỏ thái độ như lúc đầu thành thử Tam Tạng kêu Tề Thiên đưa cho họ cái phẩm bình bát mà xuyên suốt đi theo ông qua biết bao nhiêu chặng đường gian khổ. Cả Anan và Cadiep đều vui vẻ nhận phẩm phẩm bình bát xong và đưa kinh thật. Tam Tạng ngộ ra vấn đề nhưng còn Tề Thiên thì chưa hiểu thành ra vẫn ấm ức, đi vô chính thị thị điện mách nước với Phật Tổ. Phật Tổ ngồi ở trên cao không biểu vỡ lở xúc cảm gì, từ tốn nói: “Chuyện đó ta biết rồi, trước đây ta có sai các sãi mới tu đi phát kinh ở nước Xá Vệ… Triệu trưởng lão hườn công ba quan tiền và ít thăng gạo trắng, ta nói Triệu trưởng lão keo kiệt lắm sau này đời con cháu ắt sẽ nghèo…”.
Theo lời nói này nghĩa là có sự so sánh, khi các sãi phát cho ông Trưởng lão gia tộc Triệu kia, nghĩa là một gia đình phong lưu bề thế trong làng, nhưng họ Triệu đồng cân cho có ba quan đồng cân và ít thăng gạo trắng, còn thầy trò Đường Tăng tiền có cái bình phẩm bát xét về mặt đánh vật chất thì cũng không có giá trị gì mà lãnh được cơ man nào là kinh. Nếu nói vậy thì Phật Tổ có bênh vực cho A Nan và Cadiep? Câu háp của tôi là không!
Trở lại vấn đề tác phẩm của Ngô Thừa Ân –Tây Du Ký với môn Kinh tế chính thị trị mà danh thiếp bạn đã được học khi còn trong giai đoạn hết sức học tuyệt cương trước khi bước vô chuyên ngành của bậc tuyệt vời học. Hàng hóa có hai thuộc tính, đó là Giá trị dùng và Giá trị trao đổi. Khi tiền phụ bạc chưa ra đời thì hình thức bàn luận là Hàng – Hàng. Có rất nhiều thành phần trong tầng lớp tham gia giao thiệp thương mại tự bởi vì như thế này, thí dụ:
Người thợ thủ công làm ra sản phẩm là đồ gốm, người thợ rèn làm ra sản phẩm là dao búa, người nông dân làm ra khoai hay gạo, danh thiếp thợ săn thì bắt nhiều thú rừng, người thợ thủ công làm ra vải vóc … Gần như tất cả bọn họ đem sản phẩm của mình ra chợ để luận bàn vì nhu cầu cần tiền lương thực, cần thức ăn ngon hơn, cần nông cụ để gia tộc sản xuất, cần tơ lụa để họ dùng… Khi đáp ứng được nhu cầu của cả hai bên thế là họ trao đổi. Hoặc chốc chốc họ không có nhu cầu gì cả (do phiên chợ trước đã bàn bạc đủ những nhu cầu thiết yếu) nhưng bởi chưng sản phẩm của họ làm ra nhiều thành ra gia tộc vẫn mang tới chợ, tìm một sản phẩm gì đó bằng lòng ý đổi về để dự trữ hay là trao đổi theo ý thích riêng của họ… Chính đều này nó khẳng định chớ chi mà trị hàng phủ phục hóa của họ.
Trở lại “Tây du ký”, người viết ra kinh mặc kệ cũng phải cần lao tốn nhiều trí tuệ, thời gian, kể cả đấu vật chất là giấy và viết… thành ra vấn đề ở đây “Kinh sách” không phải bán mà là thảo luận để tôn trọng công sức của họ. Tam Tạng trải qua biết bao lăm khổ thân nạn, sống chết bao phen, đi bộ ròng rã biết bao nhiêu năm để tới được Tây Trúc đồng cân với mục đích là lấy kinh về phục vụ độ hộ chúng sinh, Tam Tạng không tiếc thân mình mà lo cho chuyện bá tánh, điều động đó chứng tỏ công lao của Tang Tạm rất lớn. Nhưng không phải bởi vì “công đức vô lượng” của mình mà phủ nhận công lênh của người khác. Tam Tạng hiểu ra được chân lý này cho nên mới thành Phật mà bay biến về (chứ không kéo bộ như bữa ôm kinh giả).
Vấn đề ông họ Triệu bỏ qua nhân dịp tố may mắn, bỏ qua tiền của đồ sộ để lại cho con cháu. Nếu ông ấy không tôn trọng công sức của người khác và con cháu học theo cái tính chất ấy thì sau này ra đời kinh doanh vững chắc sẽ bị thất bại liệt và sẽ nghèo.
Bằng một ngòi bút tuyệt vời tinh tế và sâu sắc Ngô Thừa Ân –Tây Du Ký đã phác hoạ họa được một đức tính mà người đời cần thường xuyên học hỏi là Biết tôn trọng công sức của người khác. Lời từ nghìn xưa đấy nhưng nó đồng vọng bên tai cho tới tận bây giờ và mãi mãi về sau.
